Back to the future in chocolade

Het zijn gouden tijden voor speculanten, zij gedijen tenslotte het beste wanneer een markt uit balans is. De cacaomarkt is momenteel compleet oververhit (+400% in enkele maanden) en dus zwermt deze mensensoort als vliegen om een lijk, rondom elke vindbare zak cacaobonen. 

Is wat we nu meemaken een unieke situatie en gaan we gauw weer terug naar Normaal? Ik geloof het niet, maar wat voor een invloed gaan deze prijsontwikkelingen hebben op de craft chocolate-beweging?

Ik spoel mijn eigen chocoholic-film even terug naar het eerste CHOCOA-festival dat ik bezocht in 2018. In de kranten waren enkele artikelen verschenen over een mogelijk tekort aan cacaobonen. Op vragen hierover antwoordde organisator Jack Steijn toen op een geruststellende toon dat er meer dan genoeg cacaovoorraad was en dat juist het gevaar van overproductie slecht voor de boeren zou kunnen uitpakken. De prijzen lagen op dat moment rond de $2000/ton. Maak ik een snapshot van de huidige situatie dan zie ik horrorbeelden van chocoladefabrieken die hun productie moeten minderen of zelfs stilleggen vanwege een gebrek aan cacao. De beurzen in London en New York hebben indertussen recordprijzen laten zien van $12.000/ton. Op dit moment doet cacao $8000/ton. Of de bubbel gebarsten is, wie zal het zeggen, leeggelopen is hij zeker nog niet. 

Dan, fast forward, spoel ik mijn chocoholic-film vijf jaar vooruit: wat zien we dan over vijf jaar?

De prijsschommelingen zullen zijn verdwenen, speculanten pakken hun winst en verplaatsen zich als een horde sprinkhanen naar andere gewassen. Een nieuw "stabiel" prijsniveau zal ervoor zorgen dat de industrie weer kan produceren. Maar de cacaowereld ziet er wellicht anders uit.

Ik hoop dat cacao eindelijk de waardering gaat krijgen die het verdient en dat vooral de cacaoboeren hun deel van de taart weten te pakken. Dit is misschien wel de beste kans voor de boeren om een prijsniveau af te dwingen dat hoog genoeg is om er een living income uit te halen. Ik verwacht wel dat Ghana en Ivoorkust aan belang zullen inboeten. De cacaoboeren die daartoe in staat zijn (lees: jong genoeg zijn), zullen door betere verzorging en verjonging van hun bomen de opbrengst wat kunnen opvoeren. Maar voor veel boeren zal door de combinatie van hun leeftijd samen met de klimaatverandering het einde van de cacaoteelt in zicht komen. Daarbij komt dat met het ontbreken van "normaal" weer de industrie gewasconcentraties gaat beperken en over de wereld verspreide geschikte gebieden voor cacaoteelt gaan zoeken om het risico te spreiden. 

Naast een flink aantal Afrikaanse landen waar een toename in de cacaoproductie te verwachten is, Kameroen, Tanzania, Congo en Angola ben ik vooral benieuwd naar wat er in Brazilië gaat gebeuren.  Ooit was dit land een belangrijke exporteur van cacao, tot in 1989 de witch broom ziekte uitbrak. Maar de laatste jaren eten de haast 200 miljoen inwoners meer cacao dan ze produceren. De vraag naar cacao is zo groot dat al jaren de cacaoprijs in Brazilië ruimschoots boven de wereldprijzen heeft gelegen. Al met al een zeer gunstige situatie voor de cacaoboeren, die voornamelijk in Bahia en Pará zijn te vinden. Er wordt dan ook massaal geïnvesteerd  in het aanplanten van nieuwe cacaobomen, investeringen die wereldwijd plaatsvinden. Wel kun je voorspellen dat tegenover de gelukkige cacaoboeren die nu eindelijk een goede prijs voor hun product weten te krijgen, over vier jaar de teleurgestelde cacaoboeren zullen staan die net op het moment dat hun jonge aanplant vrucht begint te dragen de prijzen weer zien dalen door een overschot op de markt.    

En dan: de consequenties voor specialty cacao en ten dele ook voor biologische cacao. Op het moment zullen enkele kleine chocolademakers het moeilijk krijgen. Wie niet over genoeg kapitaal beschikt kan niet kopen wat hij nodig heeft om mooie chocolade's te maken. Vanwege de vaak directe handel in de specialty cacao wereld en de persoonlijke contacten zullen een hoop boeren best wel willen leveren aan hun craft chocolate makers. Maar niemand kan het een cacaoboer kwalijk nemen als hij ook eens wil cashen en zijn specialty cacao aan de industrie verkoopt. De chocolademakers met een goede voorraad bonen zijn nu de spekkopers die de storm rustig kunnen uitzingen. Werkelijk goede cacao leverde tot voor kort zo'n $6000 a $7000/ton op, een prijs die momenteel de slechtste boon ter wereld zonder meer werk makkelijk overtreft. Het is dus te verwachten dat de prijsprikkels voor deze moeizaam te produceren producten als biologische cacao en de specialty soorten groter zal moeten worden dan een paar honderd dollar prijsverschil. Wellicht zal er ook meer commitment tussen cacaoboer en de craft chocolate maker nodig zijn om deze producten te blijven maken. Nauwere samenwerking waarbij de risico's gedeeld gaan worden. Wanneer cacao eindelijk een product wordt waarmee een fatsoenlijk inkomen verdiend kan worden, wordt de keuze om specialty cacao te gaan verbouwen niet meer alleen financieel gecompenseerd. 

Het is, denk ik, ijdele hoop te geloven dat de prijsstijging die industriële chocolade gaat meemaken de consument er toe zal aanzetten massaal craft chocolate te kopen. Wel gaat nu iedereen meer betalen voor chocolade...eindelijk! 

Ik ben ondertussen toe aan een reep.

- Mestico Chocolates, Bonança 75%. De naam van deze reep betekent "gemengd ras" en dat slaat zowel op de cacaoboon, de Bonança 14 is een Trinitario variëteit, als ook op de plantage eigenaren, Braziliaans /Japans. Deze reep is zogenaamd Tree to Bar wat wil zeggen de van boom tot aan de reep is alles in een hand. Mijn reep ziet er mat en wat bleekjes uit. De krak is kraakhelder. De geur...ik ruik melasse met sinaasappel. Op mijn tong heeft de reep even nodig, maar oooh, dan gebeurt het. Dit is een belevenis. Ja ik proef een zoete karamelsmaak, maar met net dat randje sinaasappel erin om het spannend te houden. Dan blijkt de smaak zich te ontwikkelen richting specerijen en iets van sandelhout. Mooi diep, maar nergens scherp of te bitter. Het mondgevoel is romig en fijn. De nasmaak gaat dan weer die melassekant op, lekker volmondig en lang. Top reep.

- Casa Lasevicius, Baixo Tocantins, 70%. De chocolademaker achter dit merk is Bruno Lasevicius. Dit merk koopt bonen vanuit heel Brazilië in, de naam van de cacaoboer komt op het wikkel even als de plaats en de cacao soort, in dit geval een Forastero mix. De reep ziet er donker uit, de geur is donker, aardig met wel een zoete basis. De krak is luid, de reep voelt vettig aan. Op mijn tong, laurier met mandarijn, direct in mijn gezicht. De reep smelt vrij makkelijk. Het mondgevoel is glad, maar dan komt het..ik krijg een droge mond en proef het astringente in deze reep, een klein, venijnig bittertje zit onder in de reep verstopt. 

De klimaatverandering die we nu beleven, heeft als eerste invloed op de kwetsbaarste soorten flora en fauna. De Theobroma met zijn eisenpakket qua temperatuur, vochtigheid en zijn grote gevoeligheid voor ziektes is zo'n kwetsbare soort. Het is dus niet verwonderlijk dat de cacaomarkt nu zo in beweging is. Ik voorspel dat we dezelfde ontwikkelingen bij andere gewassen zullen zien, al zal het adaptief vermogen van elke soort bepalen hoe hoog de marktcurve's zullen uitslaan. 

De oorzaken en gevolgen op de langere termijn kunnen volgens mij in de toekomst als studiemateriaal voor andere soft commodities dienen.