Zonder hoop vaart niemand wel

Voor een chocoholic is zijn zicht op de wereld afhankelijk van de reep chocolade die op tafel ligt. Voor mij zijn het deze week drie repen uit Uganda. Wat weet ik van Uganda?...Niks, behalve dat ik er de naam van Idi Amin aan vastplak. De standaard algoritmes toveren voor mij wat cijfers op mijn scherm, waaraan ik kan aflezen dat cacao voor een paar procent bijdraagt aan de economie van het land.

En dan kijk ik naar de repen voor mij: met weliswaar een onbekend uitgangspunt zie ik toch enkele aanknopingspunten voor een kleine overweging.  

De chocolademakers van deze repen zijn oude bekenden: twee Zweedse merken, Svens Kakakao en Standout Chocolate en het Belgische merk Zoto. Laat ik met de Zweedse repen beginnen. Beide makers voeren een uitgebreid assortiment en op enig moment hebben zij besloten daar Uganda in op te nemen. Daar gaan bewuste keuzes aan vooraf. Die keuzes zijn zaken als kwaliteit, prijs, beschikbaarheid. Verder zijn er overwegingen denkbaar als geografische diversiteit in het aanbod, wellicht ook smaakprofiel, maar ook bijvoorbeeld biologische of fair trade keurmerken. Wat dit laatste betreft lijken deze twee repen wel symptomatisch voor de discussie binnen de craft-chocolate-beweging aangaande labels. Standout plakt prominent het bio label vóór op de verpakking. Svenska Kakao schrijft op de binnenkant van de verpakking "geen waarde te hechten aan labels" en er "persoonlijk garant voor te staan" dat de boeren goed betaald worden. Hoe dan ook zou je kunnen zeggen dat beide producenten zich bewust zijn van de positie van de cacaoboer, de armoede waarin velen van hen leven en dat beide makers daar iets aan willen veranderen. Maar dan: elke chocolademaker zal zo nu en dan naar zijn marktpositie kijken. Wat doen de concurrenten, hoe verhoudt mijn assortiment en prijs zich ten opzichte van andere aanbieders? Kortom: moet er iets veranderen? Met hoe veel passie en kunde de chef-chocolademakers ook over hun producten kunnen praten, ze willen er uiteindelijk ook geld mee verdienen. Dus mocht na verloop van tijd de reep uit Uganda niet zo goed meer verkopen of onverhoopt door de concurrentie weggedrukt worden, dan gaat elke chocolademaker op zoek naar een nieuwe origine om zijn assortiment mee aan te vullen. Voor de cacaoboeren valt dan te hopen dat een andere chocolademaker zich als afnemer aanmeldt. Maar in het klein wereldje van kwaliteitscacaobonen producerende boeren en luxe chocolademakers is de cacaoboer de onderliggende partij. Er is meer aanbod van, dan vraag naar kwaliteitscacaobonen. 

En dan komt de reep van het merk ZOTO in beeld. Deze reep draagt juist een enorme toekomst verwachting met zich mee, een mogelijke weg uit de armoede, een betere toekomst. Vol goede moed en vertrouwend op wat hun wordt voorgerekend is er met man en macht aan gewerkt om de best denkbare oogst van de bomen te halen en deze tot een topproduct te bewerken. 

ZOTO is een bijzonder bedrijf, gespecialiseerd in cacaofermentatie, een essentieel proces om goede cacao te krijgen. De investeringen die gedaan zijn om deze experts naar Uganda te halen, de experimenten die gedaan zijn, de aanpassingen aan de processen, al die moeite moet beloond worden met een hogere prijs te kunnen krijgen voor cacaobonen van een goede kwaliteit. Voor een chocoholic zijn de vermelde details zoals een fermentatietijd van maar liefst zeven dagen heerlijk om te lezen, maar de repen die ZOTO laat maken zijn eigenlijk alleen promotiemateriaal voor de boon, een demo voor toekomstige kopers van de bonen. Onvoorstelbaar dat aan zulke details als drie keer keren de toekomst van vele gezinnen afhangt. Een reep van hoop dus. 

Die kopers zouden bijvoorbeeld chocolademakers als Standhoudt Chocolate of Svenska Kakao kunnen zijn. In ieder geval makers uit de craft-chocolate-beweging, want de bulkindustrie heeft geen enkele interesse in goede bonen en heeft daar dus ook geen extra geld voor over. 

Hoe reëel deze hoop op een betere toekomst is hangt dus af van de de nichemarkt die de craft-chocolate-beweging is. Een markt waarop vraag en aanbod niet in balans zijn. Maakt dat de ZOTO reep tot een reep vol ijdele hoop?

Voor mij, als chocoholic, zijn deze chocoladerepen delicatessen waar ik flink voor wil betalen. Niet alleen het vakmanschap van de chocolademaker, maar vooral ook de onvoorstelbare moeite die de boeren ervoor hebben moeten doen om een paar goede bonen te kweken druk ik uit in euro's. Maar of de hoop van al deze cacaoboeren vervuld zal gaan worden? Daarvoor zullen heel veel meer mensen goede chocolade moeten gaan kopen en dat zie ik niet snel gebeuren.

Voor nu hoop ik op een smaakavontuur en een paar geluksmomenten met deze repen te kunnen beleven.

- Svenska Kakao, Uganda, Semuliki Forest, Harvest 2021, 90%. De geur is zwaar, dicht en zoet waarin ik wat kaneel herken. De krak is wat dof de glans van de reep is prachtig. Het smelten neemt best even tijd in beslag en de smaak ontvouwt zich navenant langzaam. Eerst lijkt de smaak wat onduidelijk, wel zoet, totdat er een herinnering aan zoethout opkomt, Maar alles wordt weggespoeld op het moment dat de sinaasappelsmaak zich openbaart. Je moet dus even geduld hebben met deze reep, maar is dan zeer de moeite waard. Voor een 90% reep zeer licht verteerbaar. 

- Standout Chocolate, Semuliki Forest, Uganda, 70%. Deze maker kiest voor een lager cacaopercentage, toch herken ik dezelfde geur, iets kruidigs, kaneel met nu iets meer houtgeur er doorheen. De krak is prima, de smelt wederom rustig. Bij het proeven is de onduidelijke aanlooptijd gevuld met hout, en meer melasse, of is dat de extra suiker. Het sinaasappelachtige smaakgeweld is hier ook niet te ontlopen, mooi dat zo'n smaak zo krachtig naar voren kan komen, maar in de nasmaak is deze reep groen, hij heeft een onafgesloten karakter voor mij.

- ZOTO, Uganda, Semcu- Bundibugyo, 72%. Dit is even andere koek zeg. Voor mij ligt een vrij donkere reep, die een onontkoombare kersengeur verspreidt. Diep zoet en warm is dit aroma. De krak is helder, het smelten heeft wel weer veel tijd nodig. Dit is werkelijk een van de meest ronde chocolades die ik de afgelopen jaren geproefd heb. De smaak van de kersen gaat niet naar het frisfruitige, maar intensiveert zich in het zoete en vreemd genoeg is het dat kleine beetje zuur aan het einde dat door zijn contrastwerking de dichtheid van de kersensmaak benadrukt. Niet extreem lang in de nasmaak, maar  afgesloten: een geluksmoment beleefd.